Wsparcie Twojego układu trawiennego w codziennym życiu – jak to zrobić?

Układ trawienny człowieka składa się z kilku połączonych ze sobą elementów. Są to jama ustna, gardło, przełyk, żołądek, jelito cienkie oraz grube. Do ważnych części zaliczają się także gruczoły takie jak wątroba, trzustka i ślinianki. Wszystkie te narządy muszą ze sobą współpracować. Inaczej funkcjonowanie przewodu pokarmowego zostaje zaburzone, a wraz z tym działanie całego organizmu. Aby tego uniknąć, trzeba systematycznie dbać o swój układ trawienny.

Praca układu trawiennego – jak przebiega?

Głównym zadaniem układu pokarmowego jest trawienie przyjmowanej żywności i rozkładanie jej na łatwe do przyswojenia substancje odżywcze. Wszystko rozpoczyna się już po włożeniu pierwszego kąska do jamy ustnej, gdzie zęby rozcierają pokarm, a ślina zaczyna rozkładać cukry. Następnie:

• jedzenie trafia przez przełyk do żołądka, gdzie kwasy pomagają wyeliminować groźne drobnoustroje, a także rozkładają białka i węglowodany, aby były łatwiej przyswajalne;
• częściowo strawiona treść przechodzi przez dwunastnicę, gdzie rozpadowi ulegają cząsteczki tłuszczu. 

Jednak najwięcej pracy wykonują jelita, a zwłaszcza jelito cienkie. To właśnie tam wchłaniania się większość minerałów, witamin, tłuszczów, węglowodanów i białek. Na koniec układ trawienny zajmuje się wydalaniem niestrawionych resztek pokarmów i innych produktów ubocznych trawienia. Na tej podstawie można ocenić, czy cały proces odbył się prawidłowo i czy nie dzieje się nic niepokojącego.

W tym miejscu warto wspomnieć, że jelita są uznawane za tzw. drugi mózg człowieka, który informuje o tym, co się dzieje z organizmem. Są one nieustannie "w kontakcie" z mózgiem za pośrednictwem hormonów, połączeń nerwowych lub innych układów, np. immunologicznego. W rezultacie wszystko, co dzieje się w jelitach, ma wpływ na samopoczucie człowieka. I na odwrót – każdy proces, który zachodzi w mózgu, oddziałuje na pracę jelit. 

Układ trawienny – co wpływa na jego pracę?

Na funkcjonowanie układu pokarmowego wpływa wiele czynników. Niektóre z nich, jak np. predyspozycje genetyczne czy choroby wrodzone nie są zależne od człowieka. Jednak są też takie, na które każda osoba ma wpływ. Są to np.:

• codzienna dieta,
• ilość wypijanej wody,
• stres,
• aktywność fizyczna,
• ilość snu,
• stosowanie używek, a zwłaszcza np. picie alkoholu,
• przyjmowane leki.

Warto wspomnieć, że praca układu trawiennego jest także nierozerwalnie połączona z rytmem dobowym. Przewód pokarmowy za dnia jest gotowy do trawienia i pracuje "pełną parą". Natomiast noc to czas odpoczynku, podczas którego się regeneruje przed kolejnym dniem. Zaburzenie tego schematu może powodować szereg nieprzyjemnych dolegliwości. Na szczęście można spróbować je złagodzić.

Preparaty na trawienie – co zawierają?

Kiedy pojawiają się pierwsze objawy nieprawidłowej pracy układu trawiennego, wiele osób sięga po preparaty na trawienie, jak tabletki, kapsułki, krople, syropy – wybór produktów jest bardzo szeroki. W ich składzie znajdują się:

• wyciągi z roślin, np. z korzenia lukrecji, z liści mięty pieprzowej, z ziela glistnika, z kwiatu rumianku, z owocu kminku, z liści karczocha lub z owocu ostropestu – pomagają złagodzić wzdęcia i uczucie pełności oraz wspierają redukcję skurczu żołądka i jelit,
• żywe kultury bakterii, np. kwasu mlekowego Lactobacillus reuteri Gastrus i Lactobacillus reuteri – wspomagają kolonizację jelit w trakcie leczenia antybiotykami,
• cholina – występuje w organizmie, dzięki czemu jest dobrze tolerowana przez niego. Wspiera funkcjonowanie wątroby,
• kwas dehydrocholowy – pomaga w procesach żółciopędnych i żółciotwórczych, a tym samym wspomaga ochronę miąższu wątroby i wydalanie szkodliwych substancji,
• olejek miętowy – wspiera łagodzenie wzdęć i poprawę perystaltyki jelit. Do tego pomaga zapobiegać zastojom żółci,
• simetikon – to lek, który działa na objawy zaburzeń żołądkowo-jelitowych, takich jak wzdęcia,
• maślan sodu – naturalnie występuje w jelitach. Dzięki swoim właściwościom wspomaga ich regenerację i gojenie się. Dodatkowo wspiera utrzymanie prawidłowej struktury i szczelności jelit,
• prebiotyki i probiotyki – wspomagają one m.in. utrzymanie prawidłowej mikroflory w przewodzie pokarmowym oraz namnażanie się korzystnych bakterii w jelitach,
• chlorowodorek drotaweryny – pomaga rozkurczać mięśnie gładkie jelit,
• sylimaryna – wspomaga w niestrawności po spożyciu ciężkostrawnych pokarmów, a także podczas rekonwalescencji po toksyczno-metabolicznych uszkodzeniach wątroby.

Składniki zawarte w produktach na wzdęcia i trawienie mogą pomóc złagodzić wiele dolegliwości. Należy przy tym pamiętać, aby stosować preparaty wyłącznie według wskazówek umieszczonych na opakowaniu lub udzielonych przez lekarza albo farmaceutę. Nadmierne spożycie niektórych substancji aktywnych może przyczynić się np. do zaostrzenia objawów, a nawet wystąpienia nowych. 

Jeśli masz taką możliwość, przed wyborem środka skonsultuj się ze swoim lekarzem POZ, który może nie tylko doradzić Ci w doborze produktu, ale także zlecić potrzebne badania do ustalenia przyczyny problemu.

Leki na trawienie bez recepty – jakie są dostępne?

Preparaty na trawienie i wzdęcia zazwyczaj mają nie tylko różny skład, ale także postać. Dlatego można podzielić je na kilka kategorii ze względu na formę. Są to m.in.:

• twarde tabletki na trawienie i wzdęcia do połykania – najlepiej popijać je małą ilością wody. W zależności od wybranego środka należy go spożywać przed lub po posiłku,
• miękkie kapsułki – łatwo rozpuszczają się w przewodzie pokarmowym, dzięki czemu szybko uwalniają substancje aktywne,
• tabletki do żucia – są odpowiednie np. dla osób, które mają problem z połykaniem tradycyjnych drażetek. Wstępne rozdrobnienie produktu w jamie ustnej ułatwia jego trawienie na dalszych etapach,
• płynu do popijania – zawarte w nim składniki są łatwo przyswajalne, dzięki czemu szybko wchłaniają się w jelicie cienkim do krwioobiegu. Produkt w tej postaci jest łatwy do podania. Należy odmierzyć jego odpowiednią ilość. Sprawdzi się w przypadku osób, które nie chcą lub nie potrafią połykać tradycyjnych kapsułek,
• tabletki musujące – większość środków musujących jest smacznych i ma przyjemny zapach. Do tego łatwo rozpuszczają się w wodzie lub innych napojach, dzięki czemu ich spożywanie jest bardzo proste,
• proszek – jest przeznaczony do rozpuszczania w wodzie lub soku. Dzięki temu zawarte w nim składniki mają wysoką biodostępność, co przekłada się na ich szybkie przyswajanie się w jelitach.

Wybór środka powinien zależeć przede wszystkim od Twojego stanu zdrowia i indywidualnych potrzeb organizmu. 

Dobrym pomysłem jest zapytać o radę lekarza lub farmaceuty. Specjalista pomoże dobrać właściwy preparat i jego formę do Twoich dolegliwości.

Dieta na trawienie i wzdęcia – co jeść?

Suplementy to tylko wsparcie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, a nie zamiennik odpowiednio zbilansowanej i różnorodnej diety. Dlatego nie należy ich stosować jako alternatywy dla zdrowego trybu życia, a ewentualny dodatek. Podstawę powinien stanowić odpowiedni jadłospis.

Jak wskazuje wiele badań, najkorzystniejszym sposobem żywienia dla każdego człowieka jest dieta śródziemnomorska. Jest ona uważana za najzdrowszy z dostępnych jadłospisów. W jej ramach należy:

• podczas każdego posiłku spożywać wiele warzyw, owoców i oliwę z oliwek oraz sięgać po pełnoziarniste zboża, kasze i ryż brązowy;
• każdego dnia dodawać do swojego menu mleko i przetwory mleczne np. sery, jogurty czy kefiry. Do tego należy sięgać po nasiona, orzechy, owoce suszone, oliwki, a zamiast soli – zioła, ostre przyprawy, cebulę i czosnek,
• 2-3 razy w tygodniu spożywać ryby i owoce morza, białe mięso, jajka, ziemniaki, słodycze i czerwone mięso,
• maksymalnie 1 raz w tygodniu jeść przetworzone mięso.

Do tego należy regularnie sięgać po wodę, najlepiej w ilości od 1,5 do 2 litrów dziennie. 

Dlaczego dieta śródziemnomorska jest tak polecana? Wynika to przede wszystkim z dużej ilości warzyw i owoców. Stanowią one cenne źródło witamin i minerałów, które wspomagają właściwe funkcjonowanie procesów życiowych. Bez nich powstaje wysokie ryzyko rozwoju różnych chorób.

Kolejnymi zaletami tego sposobu żywienia są:

• duża ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych, które nie tylko wspierają wchłanianie się witamin A, D, E i K, ale także pomagają obniżyć poziom złego cholesterolu i wspomagają funkcjonowanie wielu narządów wewnętrznych, zwłaszcza serca;
• wysokie spożycie białka roślinnego, które pomaga ustabilizować poziom cholesterolu całkowitego, a tym samym normalizować ciśnienie tętnicze i zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia, np. miażdżycy;
• ograniczona ilość czerwonego mięsa pomaga utrzymać prawidłowy poziom cholesterolu, co również korzystnie przekłada się na dobry stan naczyń krwionośnych;
• produkty pełnoziarniste stanowią źródło cennych antyoksydantów, które wspierają walkę z wolnymi rodnikami. Tym samym wspomagają przeciwdziałanie starzeniu się organizmu i rozwojowi nowotworów.

Jak wskazują badania, dieta śródziemnomorska może pomóc zredukować ryzyko śmiertelności z powodu chorób układu krążenia o 9% i nowotworów o 6%. Wspiera także zmniejszenie o 13% prawdopodobieństwa zachorowania na chorobę Parkinsona i chorobę Alzheimera. 

Nie tylko dieta – jakie nawyki zmienić, aby wesprzeć układ trawienny?

Oprócz wprowadzania zmian w diecie warto przyjrzeć się także swojemu trybowi życia. Stres, pośpiech, mała ilość snu i aktywności fizycznej negatywnie wpływają na funkcjonowanie układu pokarmowego. Jeśli chcesz o niego kompleksowo się zatroszczyć, zadbaj o to, aby:

• spać min. 7 godzin dziennie,
• codziennie się ruszać – to może być nie tylko trening, ale także np. spacer,
• walczyć ze stresem i starać się utrzymywać równowagę psychiczną – jeśli masz taką potrzebę, skorzystaj np. z psychoterapii, która może pomóc odzyskać spokój ducha.

Dodatkowo warto ograniczyć spożywanie alkoholu, palenie papierosów i zażywanie innych używek. Zawarte w nich składniki mogą destrukcyjnie wpłynąć na błonę śluzową przewodu pokarmowego i doprowadzić do rozwoju różnych zaburzeń w jego funkcjonowaniu, a nawet wielu chorób.

Choroby układu trawiennego – jakie występują najczęściej?

Zaniedbanie układu pokarmowego może doprowadzić do jego nieprawidłowej pracy, a także ryzyka zakażenia bakteriami czy wirusami. Skutkiem tego jest rozwój wielu poważnych chorób. Wśród najczęściej występujących wymienia się:

• chorobę refluksową przełyku – objawia się zgagą, cofaniem się treści żołądkowej do przełyku, chrypką, kaszlem, bólem w klatce piersiowej, utratą masy ciała, a nawet krwawieniem z przewodu pokarmowego;
• chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy – jej typowym symptomem są wrzody powstające na ścianie obu tych narządów. Do tego mogą pojawić się ból w nadbrzuszu po 2-3 godzinach od spożycia posiłku, nudności oraz wymioty;
• celiakię, czyli chorobę glutenozależną o charakterze autoimmunologicznym – objawy są bardzo zróżnicowane i występują ze strony układów trawiennego, krwiotwórczego i moczowo-płciowego, a także skóry. Co więcej, mogą pojawić się także depresja i migrena;
• zespół jelita drażliwego – główne symptomy to ból brzucha, a także wodniste lub półpłynne stolce. Mogą występować także zaburzenia psychiczne np. depresja lub niepokój;
• niedrożność jelit – objawia się nie tylko bólem brzucha i nudnościami, ale także zatrzymaniem oddawania stolca oraz wiatrów;
• nadwrażliwość pokarmową – w tym przypadku symptomy mogą dotyczyć układów pokarmowego, krwionośnego i oddechowego, a także skóry i narządu wzroku.

Jak widać, praca układu trawiennego ma wpływ na funkcjonowanie wielu części ciała. Dlatego nie należy bagatelizować pierwszych symptomów jego nieprawidłowej pracy.

O układ trawienny należy dbać każdego dnia, dlatego powinieneś zawsze zwracać uwagę na to, co jesz, a także na to, co robisz. Dzięki temu istnieje szansa, że unikniesz wielu poważnych dolegliwości. A jeżeli pojawią się jakiekolwiek niepokojące objawy ze strony żołądka czy jelit, skonsultuj się z lekarzem.