Owsica u dzieci. Jak rozpoznać objawy i skutecznie ją leczyć?

Owsik ludzki – co to za pasożyt?

Pasożyty z gatunku Enterobius vermicularis, czyli owsiki ludzkie, bytują i rozwijają się jedynie w organizmie człowieka. Czasami dochodzi do zainfekowania zwierząt domowych, ale to nieczęste zjawisko. Są to nicienie żywiące się treścią jelitową. Jak wyglądają owsiki? Mają kształt nitek w białym kolorze. Samice osiągają długość ok. 1 cm i żyją około 4 tygodnie, a mniejsze samce umierają od razu po kopulacji. Powodują chorobę zwaną owsicą, która dotyczy przede wszystkim dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Pasożyty te bytują głównie w jelicie grubym i na ogół łatwo je zaobserwować gołym okiem, przeglądając stolec. Trudności sprawia dostrzeżenie jaj owsików – wyglądają one jak lekko spłaszczone ziarenka, ale są niedostrzegalne bez użycia mikroskopu ze względu na maleńkie wymiary. Pozbycie się ich z organizmu wymaga metodycznego leczenia, jednak nie jest trudne. Z uwagi na łatwość przenoszenia się jaj owsika kłopotliwe mogą okazać się ponowne infekcje. Aby móc skutecznie z nimi walczyć, warto zrozumieć ich tryb życia i nauczyć się je rozpoznawać.

Jak przenoszą się owsiki?

W żłobkach, przedszkolach i szkołach, gdzie występują skupiska dzieci, dochodzi codziennie do wielu zachowań, które pomagają owsikom dostać się do organizmu człowieka. Pasożyty te rozmnażają się poprzez mikroskopijne jaja, unoszące się w powietrzu. Samice, by złożyć jajka, wydostają się poza obszar jelita grubego, aż na okolice odbytu. Powodują nieprzyjemne swędzenie, które prowokuje dziecko do drapania, a tym samym przenoszenia jaj owsika na dłoniach. Umiejscowione na skórze i pod paznokciami łatwo przedostają się na różne powierzchnie – zabawek, blatów, naczyń i sztućców czy też smoczków. Stamtąd są wprowadzane do jamy ustnej, za każdym razem, gdy człowiek je, pije czy wkłada do ust przedmioty. W dużej grupie dzieci trudno kontrolować zachowania ich wszystkich oraz utrzymać bezwzględną czystość otoczenia. Stąd do zakażeń dochodzi najczęściej w najmłodszych klasach przedszkolnych i szkolnych.

Źródło zarażeń stanowią także pościel, ubrania czy ręczniki, których używa osoba będąca żywicielem tych pasożytów. Korzystanie wspólnie z tego typu tekstyliów będzie więc prowadziło do roznoszenia się jaj owsików. Często dochodzi również do samozakażenia się poprzez wkładanie brudnych rąk do ust, tuż po kontakcie z okolicami odbytu. Szczególnie duże ryzyko takiego zachowania istnieje nocami, gdy dziecko nieświadomie drapie się przez sen, zanieczyszczając pościel lub odruchowo wkładając palec do ust.

Objawy owsicy – to powinno Cię zaniepokoić

Jeśli widzisz, że Twoje dziecko ma trudności z zasypianiem, stało się nerwowe, płaczliwe, a przy tym skarży się na świąd wokół odbytu lub narządów intymnych, sprawdź, czy to nie pasożyty. Są to zazwyczaj pierwsze objawy owsicy, jakie można zaobserwować. Wskutek uporczywego swędzenia maluchy:

• bywają niewyspane i apatyczne,
• stają się drażliwe i częściej płaczą,
• mają problemy z koncentracją i nauką,
• są blade i mają podkrążone oczy,
• mogą zgrzytać zębami.

Dziewczynki często skarżą się również na świąd wokół wejścia do pochwy. Ze względu na bliskość umiejscowienia odbytu i żeńskich narządów rozrodczych samice składające jaja przedostają się tam i powodują stany zapalne. Przy nieleczonym zakażeniu pojawiają się zaawansowane objawy owsików u dzieci: brak apetytu i wskutek tego spadek masy ciała. Osłabiony organizm z czasem może być bardziej podatny na inne infekcje.

Jak pozbyć się owsików na zawsze?

Aby rozpocząć leczenie owsicy, należy najpierw upewnić się, czy masz do czynienia z tego rodzaju pasożytem. Dzięki temu lekarz dobierze leki ukierunkowane na ich wytępienie. Owsika poznasz nie tylko po objawach. Na wizycie pediatra lub internista zleca wykonanie wymazu z odbytu, pobieranego specjalną, celofanową taśmą samoprzylepną. Przykleja się ją rano, przed wypróżnianiem i kąpielą, a następnie przesyła do laboratorium, gdzie specjaliści robią posiew. Nie należy leczyć się na własną rękę ze względu na ryzyko pogorszenia stanu zdrowia. Tylko właściwy przebieg kuracji pod kontrolą lekarza gwarantuje pozbycie się owsików na zawsze.

Leki na owsiki

Gdy masz już pewność, że dolegliwości u dziecka zostały spowodowane przez owsicę, natychmiast udaj się na wizytę do pediatry. Ten zapisze odpowiedni lek. Co na owsiki stosuje się najczęściej? Na przykład Zentel lub Vermox, które wydaje się na zlecenie lekarza. Zażywa się je w dwóch dawkach, co jest konieczne, by skutecznie pozbyć się pasożytów. Pierwszą porcję przyjmuje się od razu po diagnozie, a kolejną po dwóch tygodniach. Ten odstęp jest wymagany, ponieważ leki działają głównie na dorosłe osobniki. Te są unieruchamiane i wydalane wraz z kałem, lecz mogą pozostać po nich jaja, z których wyklują się następne generacje nicieni. To drugie pokolenie zostanie wybite przez nową dawkę substancji czynnej. Szukasz leku na owsiki bez recepty? Możesz sięgnąć np. po preparat  Pyrantelum w postaci doustnej zawiesiny, którą łatwo się przełyka.

Czym smarować odbyt przy owsikach?

Świąd odbytu przy owsicy jest jedną z najbardziej uciążliwych dolegliwości. Ciągłe drapanie może prowadzić do podrażnień i stanów zapalnych. Przyczynia się także do bezsenności, wahań nastrojów i ogólnego rozdrażnienia. Lek na owsika powinien szybko przynieść ukojenie, gdyż zabija samice, które mogłyby wydostać się na okolice odbytu celem złożenia jaj. Aby odczuć ulgę i ograniczyć swędzenie, możesz smarować uwrażliwione miejsca maściami łagodzącymi na odparzenia oraz stosować zasypki dla dzieci. Warto zaopatrzyć się także w specjalne środki do higieny intymnej. To, czego na pewno nie powinno się robić, to smarować odbytu przy owsikach czosnkiem. Choć w internecie można znaleźć takie porady, musisz wiedzieć, że to warzywo z rodziny cebulowych zawiera drażniące skórę związki siarki. Robiąc dziecku okłady z czosnku, jeszcze bardziej naruszysz barierę skórną. Będzie to jedynie przyczyną większego bólu i nieprzyjemnego pieczenia. Lepiej sporządzić ciepłe kąpiele nasiadowe z rumianku i kojącej mięty lub wykorzystać te napary do przemywań.

Naturalne sposoby na pasożyty – pomoc w profilaktyce

Medycyna ludowa obfituje w porady dotyczące leczenia chorób pasożytniczych. Można potraktować je jako naturalne wsparcie w walce z owsikami i zapobieganiu owsicy. Do codziennej diety dziecka warto wdrożyć:

• produkty kiszone, które korzystnie wpływają na mikroflorę jelit,
• pestki dyni, które ograniczają możliwość zasiedlania układu pokarmowego przez pasożyty,
• jogurty, kwaśne mleko i kefiry, pomagające przywrócić równowagę w jelitach.

Nie wprowadzaj wszystkich tych składników na raz, lecz stopniowo, powoli lub wybierając jeden z nich. W ten sposób Twoje dziecko będzie mogło przyzwyczaić się do ich zwiększonej ilości w diecie i jego brzuch nie zareaguje negatywnie, np. wzdęciami czy rozwolnieniem.

Jak chronić dzieci przed owsikami i innymi pasożytami?

By pozbyć się owsików na zawsze, należy przede wszystkim zmienić nawyki higieniczne. Często dotyczyć będzie to całej rodziny, zarówno dzieci, jak i dorosłych. Nowe umiejętności dbania o czystość przydadzą się także w profilaktyce innych chorób pasożytniczych, m.in. roznoszeniu tasiemca. Czego nie lubi owsik? Oto lista dobrych praktyk w przypadku zakażenia:

• dokładne mycie rąk i pilnowanie, by nie wkładać ich do ust,
• obcięcie paznokci na krótko,
• traktowanie tekstyliów wysoką temperaturą – pościele i ręczniki najlepiej wygotować w pralce, jeśli pozwalają na to materiały, z których zostały wykonane. Ubrania natomiast można odświeżyć żelazkiem,
• leczenie farmakologiczne wszystkich domowników, ponieważ jest bardzo prawdopodobne, że zarazili się od siebie,
• dokładne mycie i odkażanie wszelkich powierzchni,
• dezynfekcja zabawek i innych przedmiotów, z którymi dziecko miało kontakt,
• podmywanie okolic intymnych co najmniej rano i wieczorem oraz codzienna wymiana ręczników.

Twoje dziecko ma owsiki? Zgłoś to w szkole

Istnieje duże prawdopodobieństwo, że Twój syn czy córka przynieśli pasożyty ze szkoły lub przedszkola. To najpowszechniejsze źródło zakażeń – w końcu dzieci bawią się między sobą, nie dbając o higienę tak mocno, jak dorośli. Nie unikaj kontaktu z placówką i natychmiast powiadom osoby odpowiedzialne za opiekę nad grupą, że w Twoim domu pojawiły się owsiki. By je zwalczyć, należy działać wieloetapowo, dokonując nie tylko odpowiednich zabiegów higienicznych wśród najbliższych, ale też poza miejscem zamieszkania. Żłobek czy szkoła powinny poddać starannej dezynfekcji wszystkie powierzchnie i zabawki, by ograniczyć ryzyko ponownych infekcji – również tych wziewnych.

Twoje dziecko ma niepokojące objawy? Skonsultuj je z lekarzem

Pamiętaj, że nie każdy, nawet oczywisty objaw wskazuje na owsika. Dla bezpieczeństwa dziecka udaj się do lekarza pediatry i omów z nim wszelkie niepokojące dolegliwości. Choć może się okazać, że wystarczy jednorazowe leczenie, należy wykluczyć obecność innych pasożytów i chorób. Staraj się jednak zapobiegać infekcjom. Ucz dziecko zasad higieny, organizując gry oraz zabawy i mówiąc o korzyściach wynikających z częstego korzystania z wody i mydła. W ten sposób łatwo zapamięta, jak ważną rolę odgrywa mycie rąk i że każdego dnia chroni całą rodzinę. Nawet najmłodsi mogą być bohaterami na miarę swojego domu!