Jak prawidłowo zadbać o swoje mięśnie i stawy podczas urazu?

Czym jest uraz?

Uraz w ujęciu medycznym jest definiowany jako uszkodzenie w obrębie komórek, tkanek lub narządów w wyniku działania na organizm dowolnego czynnika – np. mechanicznego, termicznego czy elektrycznego¹. W kontekście mięśni i stawów mowa przede wszystkim o uszkodzeniach mechanicznych, a zatem wynikających np. z przewrócenia się, uderzenia w coś lub sytuacji, gdy np. na kończynę spadnie jakiś ciężki obiekt.

Uwaga! Uraz nie jest tym samym co obrażenia. Uraz to samo wydarzenie, w trakcie którego organizm doznał uszkodzenia, a jego skutki to obrażenia.

Jakie są rodzaje obrażeń pourazowych mięśni i stawów oraz jak przy nich postępować?

Chociaż istnieją różnego rodzaju urazy, do najczęstszych należą te dotyczące mięśni oraz stawów. Bardzo często do ich łagodzenia stosuje się preparaty takie jak żel Voltaren MAX. Najczęściej nie zagrażają one życiu, jednak obrażenia wymagają odpowiedniego postępowania – tak, aby możliwe było zniwelowanie dyskomfortu (bólu i obrzęku) oraz sprawne wygojenie się uszkodzeń.

Urazy stawów

W przypadku urazów stawów najczęstsze są:

• zwichnięcie – w ten sposób określa się sytuacja, w której nastąpiła całkowita utrata kontaktu kości z powierzchniami stawowymi bądź powierzchni stawowych względem siebie,
• skręcenie – to sytuacja, w której doszło do przekroczenia fizjologicznego zakresu ruchu w stawie. Konsekwencją tego może być np. uszkodzenie torebki stawowej, przyczepów ścięgien czy chrząstki stawowej. Jednak przy tym urazie nie następuje kompletna utrata kontaktu powierzchni stawowych.

Jeśli dojdzie do jednej z tych sytuacji, należy przede wszystkim unieruchomić uszkodzony staw zgodnie z zasadą Potta. Mówi ona, że konieczne jest również unieruchomienie dwóch sąsiednich kości. Przykładowo, jeśli dojdzie do skręcenia kości, opatrunek powinien objąć śródstopie oraz część łydki, a gdy problem nastąpi w stawie kolanowym, trzeba unieruchomić również kości udową i podudzia. Pozwoli to zmniejszyć ból oraz obrzęk oraz ograniczyć ryzyko pogłębienia się obrażeń.

Warto również pamiętać, że w obu tych sytuacjach należy:

• usunąć z kończyn, których dotyczy uraz, biżuterię czy zegarek, a także np. poluzować mankiety koszuli czy sznurówki w bucie (lub całkowicie usunąć obuwie),
• odciążyć uszkodzony staw – np. poprzez założenie temblaka lub zastosowania podparcia w postaci kuli, jeśli uszkodzenie dotyczy nogi lub stopy,
• zastosować zimny okład – np. żelowy zimny chłodny kompres lub np. kilka kostek lodu owiniętych w bawełniany ręcznik,
• skonsultować się z lekarzem, który może zlecić wykonanie zdjęcia RTG, aby zadecydować o dalszym postępowaniu.

W większości przypadków skręcenia oraz zwichnięcia nie wymagają stabilizacji gipsem². Jednak w leczeniu często sięga się po leki przeciwzapalne, przeciwbólowe czy przeciwobrzękowe, takie jak Voltaren Max żel, których substancją czynną jest diklofenak dietyloamoniowy.

Urazy mięśni

Najczęstsze urazy mięśni to:

• stłuczenie – jest to obrażenie zamknięte, w którym dochodzi do uszkodzenia tkanki mięśniowej bez przerwania ciągłości skóry, jak również do uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych, co przekłada się na powstanie krwiaków i siniaków;
• naderwanie – następuje w momencie, gdy mięsień zostanie nadmiernie rozciągnięty lub krańcowo silnie napięty. Może być częściowe lub całkowite. Powstają często podczas sportu, gdy ma miejsce intensywny wysiłek w krótkim czasie. Typowe objawy to ostry, silny ból, który zwiększa się przy próbie napięcia mięśnia, jak również miejscowy obrzęk, tkliwość oraz krwiak czy zasinienie.

Początkowe postępowanie w obu sytuacjach jest podobne. Konieczne jest:

• jak najszybsze schłodzenie miejsca urazu – np. z wykorzystaniem kostek lodu czy zimnego kompresu,
• unieruchomienie obszar, w którym nastąpiło obrażenie, jeśli jest taka możliwość,
• odciążenie mięśnia poprzez ograniczenie aktywności ruchowej³.

Warto również – podobnie jak przy uszkodzeniach stawów – zastosować miejscowo leki przeciwbólowe, przeciwobrzękowe oraz przeciwzapalne – w tej roli również sprawdzi się np. wspomniany już Voltaren Max 180g lub inny produkt o podobnym składzie.

Jeśli uraz był nieznaczny, czas gojenia się wyniesie ok. 5-10 dni. Dobrze jednak również wtedy skonsultować się z lekarzem i upewnić, że obrażenia nie są poważniejsze. Specjalista może zalecić dodatkowo np. fizjoterapię, aby było możliwe „rozruszanie” zastanych mięśni i przywrócenie im pełnej sprawności.

¹Wojciech Gawroński, Medicina Sportiva – Uraz, obrażenie a kontuzja, Kraków. Medicina Sportiva s.c. 1998, Vol.2, No. 4 ISSN 1429-0022
²https://zpe.gov.pl/a/udzielanie-pomocy-przy-zlamaniach-zwichnieciach-i-skreceniach-konczyn/Da2plNAP2
³„Urazy i uszkodzenia w sporcie” A. Dziak, S. Tayara; Kraków, 2000 r.